Stel je een ideale samenleving voor: er is verbondenheid tussen de mensen, mensen staan allemaal in hun eigen kracht zonder trauma’s, mensen kunnen hun kwaliteiten allemaal ten volle inzetten, er is geen oorlog, geen onrealistisch grote schaalvergroting, geen kindermishandeling, geen klimaatcrisis,…

Zou er in die samenleving, een samenleving waarin we terug in groep gaan wonen, waarin we voor elkaar zorgen, waar moeders de tijd en de rust krijgen om voor hun baby’s te zorgen én de mogelijkheid om deze zorg ook eventjes aan anderen over te laten als blijkt dat hun talenten daar eigenlijk niet helemaal liggen, zo’n samenleving dus. Zou er in zo’n samenleving nood zijn aan scholen zoals we ze nu kennen? Zou zo’n samenleving niet automatisch overgaan tot informeel, zelf ontdekkend en intergerationeel leren zodat echte scholen hierbij overbodig worden?

Dan is er natuurlijk ook de vraag: wat is een school? Een priester die met een stok in het zand letters schrijft waardoor straatkinderen geprikkeld worden en uiteindelijk zich als een groepje leerlingen rond deze priester verzamelen, elke dag opnieuw, in een steeds groter wordende groep, dat is toch al een soort van school? Zo zijn de broeder van liefde begonnen, en die hebben nu hele vele en hele grote scholen.

Stel je een openbare ruimte voor waar mensen samenkomen om luidop na te denken, om van gedachten te wisselen. Is dit een school? Toch zeker een voorloper, zo zijn de oude Grieken begonnen.

Als dat allemaal vormen van scholen zijn dan zijn scholen wel noodzakelijk, voor de persoonlijke ontwikkeling van de mens.

En een school zoals we deze nu kennen, in onze maatschappij? Een grote ruimte waar mensen van ongeveer dezelfde leeftijd samenkomen, op regelmatige tijdsstippen, om onder leiding van een leerkracht te leren. Is dat een noodzakelijk iets om aan menselijke ontwikkeling te doen in een maatschappij waar geen financiële en sociale ongelijkheid heerst? In een samenleving waar de mensen zo met elkaar verbonden zijn dat ze sowieso van elkaar leren. Waarbij wijsheid niet verloren gaat maar doorgegeven wordt, waarbij mensen hun eigen talenten voortdurend kunnen ontdekken en ontwikkelen door te exploreren, te onderzoeken en door fouten te maken, opnieuw te proberen,…

Als onderwijs zoals we dat nu kennen in zo’n samenleving overbodig zou zijn, is het dan niet meer essentieel om er alles aan te doen om de samenleving naar deze utopische wereld te leiden dan het inrichten van nog een extra school?

Of is deze samenleving zo utopisch dat scholen, zoals we ze nu kennen, steeds noodzakelijk zullen blijven. Trauma’s kunnen we immers niet vermijden: een baby die haar moeder verliest tijdens de geboorte heeft wellicht een levenslang trauma. Daar kan de mens soms gewoon niets aan doen.